Crisisbeheersing ‘Als niets meer werkt’; een terugblik
Woensdag 12 november 2025 hield FMG het najaar symposium voor haar leden. Op een prachtige en passende plek: het Nationaal Militair Museum in Soest. Het thema? Crisisbeheersing. Nederland bereidt zich namelijk voor op drie grote dreigingsscenario’s: langdurige uitval van gas, water en stroom, cyberaanvallen en betrokkenheid bij een grootschalig militair conflict binnen NAVO-verband. De timing van het symposium kon niet beter, want op maandag 17 november start een landelijke campagne over dit onderwerp. Die richt zich vooral op het vergroten van de weerbaarheid van de samenleving en de rol van burgers daarin.
Na de opening door bestuursvoorzitter Suzanne Walsteijn nam dagvoorzitter Gert-Jan Ludden het stokje over. Hij benadrukte dat corona een wake-up call was: toen raakte de samenleving al flink ontwricht, maar een langdurige stroomuitval zou nog veel heftiger zijn. Organisaties – zeker in de zorg – moeten zich goed voorbereiden om ook in moeilijke omstandigheden door te kunnen draaien. Facilitair management speelt daarin een sleutelrol.
All hazard approach
De eerste spreker was Paul Gelton, programmamanager maatschappelijke weerbaarheid bij het NIPV. Hij schetste hoe de wereld en onze samenleving de afgelopen decennia drastisch zijn veranderd. Naast klassieke rampen moeten we ons nu ook voorbereiden op langdurige, complexe crises. Dat vraagt om een ‘all hazard approach’ en samenwerking tussen overheid, bedrijven, kenniscentra, media én burgers. Volgens Paul kan die samenwerking nog beter. Alle kennis hierover vind je op het landelijke platform weerbaarNL.nl. Hij benadrukte ook dat het urgentiebesef omhoog moet: we zijn verwend, alles werkt altijd, en als er iets uitvalt, is het meestal binnen een uur opgelost. Maar dat is geen garantie voor de toekomst. Paul sloot af met punten die aandacht verdienen, zoals betere crisiscommunicatie, noodvoorraden op peil houden, en meer trainen en oefenen.
Zorgrisicoprofiel
Henk Bril, Directeur Publieke Gezondheid van de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Middenj zoomde in op de zorgsector. Elke veiligheidsregio heeft een zorgrisicoprofiel met dreigingen zoals langdurige stroomuitval, verstoring van internet en betalingsverkeer, voedsel- en watervoorziening, evacuaties en personeelstekorten. Henk legde uit dat er veel partijen betrokken zijn bij crisisaanpak en dat verbinding tussen die schakels cruciaal is. Hij noemde ook positieve ontwikkelingen, zoals het kwaliteitskader risicomanagement, landelijke crisisplannen, het calamiteitenhospitaal in Utrecht en de nationale zorgreserve. Hij sloot af met een mooi citaat uit Finland: waar de weerbaarheid en voorbereiding op grootschalige crises al jarenlang deel uitmaakt van het maatschappelijke leven “We build resilience every day, together with our loved ones, colleagues, friends, and neighbours.”
Cyberweerbaarheid op een bierviltje
Na de lunch trapte Jeroen Brouwer van Z-CERT af met een presentatie met een opvallende titel: ‘Meet je cyberweerbaarheid met een bierviltje!’ Cyberaanvallen staan hoog op de lijst van dreigingen en veel zorginstellingen zijn al gehackt. Jeroen benadrukte dat cyberveiligheid draait om mensen, processen en techniek – niet alleen binnen je organisatie, maar ook in samenwerking met anderen. Zijn boodschap: “Iets wat je zelden doet, doe je zelden goed.” Opleiden, trainen en oefenen (OTO) is dus cruciaal. Alle deelnemers kregen een bierviltje met daarop een handige samenvatting van de belangrijkste aandachtspunten.
Het laatste onderdeel van de dag bestond uit twee workshops en een museumbezoek. De workshops gingen over praktijkcases: een warmte-uitval bij GGz Centraal (locatie Zon en Schild) en een drinkwaterbesmetting bij het Gelre Ziekenhuis in Apeldoorn. Yvonne Nieland en Cees Brouwer bespraken de warmte-uitval, Astrid Baars de drinkwatercasus. Beide crises lieten zien hoe belangrijk voorbereiding en samenwerking zijn.
Praktijkcases: Leren van echte crises
De twee workshops waren een van de hoogtepunten van de middag. Aan de hand van praktijkvoorbeelden ontdekten deelnemers wat een crisis écht betekent voor een organisatie: hoe pak je het aan, hoe lang duurt herstel en wat vraagt de nazorgfase?
De sprekers namen ons mee in cruciale thema’s zoals:
- Alarmeren en opschalen: hoe snel schakel je?
- Crisisorganisatie en communicatie: wie doet wat en hoe houd je iedereen geïnformeerd?
- Samenwerken met ketenpartners: waarom verbinding het verschil maakt.
- Creatieve oplossingen: improviseren onder druk.
- Opleiden, trainen, oefenen (OTO): dé sleutel tot veerkracht.
- Personeelszorg en welzijn van patiënten: juist in crisistijd van levensbelang.
De workshops waren doorspekt met praktische tips en eerlijke ervaringen – waardevol én inspirerend voor iedereen in de zaal.
Na een korte samenvatting door dagvoorzitter Gert-Jan Ludden sloot Suzanne Walsteijn het programma af met een dankwoord en een oproep: denk mee over thema’s voor het symposium van volgend jaar! Daarna was er nog tijd om na te praten met een drankje en een snack. Een mooie afsluiting van een leerzame dag.
Ga voor foto’s van de dag naar het album.
Na een hartelijk ontvangst met koffie en lekkers, startte het programma met een boeiende presentatie over de innovatieve dienstverlening van CleanLease. De focus lag op volledige ontzorging rondom textielbeheer, waarbij gebruik wordt gemaakt van gecombineerde chiptechnologie voor zowel persoonsgebonden goed als huurlinnen. Deze slimme aanpak biedt zorginstellingen meer grip op logistiek, kosten en hygiëne.
Na de presentatie, het stellen van vragen en een levendige discussie, was het tijd voor een rondleiding. De deelnemers kregen inzicht in het ontvangst- en keuringsproces en zagen met eigen ogen de indrukwekkende hallen vol gerefurbisht meubilair – klaar om opnieuw in gebruik te worden genomen.
Als eerste spreker gaat Paul Gelton in op de dreigingen waar Nederland anno 2025 mee te maken krijgt en welke activiteiten er door de Rijksoverheid en de veiligheidsregio’s worden ontplooid om de weerbaarheid, veerkracht en crisisbestendigheid te kunnen verstevigen. Ook geleerde lessen vanuit het buitenland zal hij daarbij bespreken.
Elke Veiligheidsregio heeft een eigen risicoprofiel en in veel regio’s is er inmiddels ook een zorgrisicoprofiel ontwikkeld. Daarin staan de belangrijkste risico’s voor zorginstellingen vermeld en nog belangrijker is hoe zorginstellingen acties kunnen ondernemen om deze risico’s en dreigingen het hoofd te kunnen bieden. Directeur Publieke Gezondheidszorg Henk Bril van de Veiligheidsregio Gelderland Midden zal uiteenzetten hoe in zijn regio hier invulling aan wordt gegeven.
Z-CERT is de organisatie die zorginstellingen adviseert en helpt bij (moedwillige) ICT verstoringen. Zowel in de preparatie- als de repressie en nazorgfase. Vanuit alle opgedane ervaringen uit de afgelopen jaren zal Jeroen Brouwer een uiteenzetting geven omtrent een integrale aanpak van cyberweerbaarheid met specifiek de focus op het stapsgewijs ontwikkelen van competenties met behulp van een roadmap van opleiden, trainen en oefenen.
Op locatie Zon & Schild was er een WKI (Warmte Kracht Installatie met een infrastructuur/ buizen) die zorgde voor warm water voor de verwarming (CV) en kraanwater (douches).
Deze essentiële voorziening viel uit en de Zorgcontinuiteit was ernstig in het geding: het werd koud en mensen konden niet meer douchen.
In oktober 2024 was er in de regio Gelderland sprake van besmet drinkwater (Vitens). Dit raakte ook het Gelderland ziekenhuis (locatie Zutphen/Apeldoorn). De crisisstructuur werd geactiveerd en Astrid Baars en vele anderen moesten in de tiende versnelling om deze crisis het hoofd te kunnen bieden. Haar ervaringen deelt ze graag met het aanwezige publiek tijdens dit symposium.