“Weet je dat de zorgsector in Nederland net zo vervuilend is als de luchtvaart? De zorgsector produceert zo’n 7,6 miljard kilo CO2 per jaar. Van handschoenen tot plastic verpakkingen, dit afval wordt allemaal verbrand. De zorgsector zorgt zo voor 7% van alle uitstoot in Nederland. Daar moeten we wat aan doen!” Deze boodschap in het filmpje De Groene IC van Diederik Gommers (Erasmus) en Iwan Meynaars (NVIC) is een confronterende en verhelderende start van het FMG-seminar ‘Facilitair Verduur-Samen’ in Sportcentrum Papendal op 11 oktober. In het hart van de Nederlandse topsport waar dagelijks 400 topsporters hun krachten inzetten, werden de 60 seminardeelnemers uit de zorgsector uitgedaagd om hun krachten in te zetten. Want… er is werk aan de winkel.
“Een duurzame toekomst begint vandaag. Laten we samen de toekomst vormgeven.” De missie van gastheer en hygiënespecialist CWS Nederland sluit perfect aan op de CO2-cijfers van de zorgsector en het thema van het FMG-seminar ‘Facilitair Verduur-Samen’. Vier sprekers – onder leiding van dagvoorzitter en voorzitter van FMGezondheidszorg Suzanne Walsteijn – gaven buitengewoon inspirerende, verhelderende en verrassende inzichten: duurzaam sanitaire ruimtes inrichten, duurzaam sanitaire ruimtes verbouwen, duurzame geuren produceren en beleven, en verduurzamen in de zorg onderzoeken.
Van gezondheidsparadox naar -kans
CWS is een systeemleverancier in gezondheid, veiligheid en bescherming, Johan van Engelen is key accountmanager corporate sales voor een van de zes onderdelen van CWS, Hygiene. Dat CWS actief is, is duidelijk: in 16 landen in Europa worden jaarlijks 186 miljoen kledingstukken en handdoekrollen gewassen. Dat er geen ‘planet B’ is, weten we; Johan neemt ons mee in de huidige situatie van klimaatverandering, waarbij de zeespiegel met 1,04 meter stijgt en Amsterdam een ‘drowing city’ is. En de Gezondheidsraad stelt dat “de zorgsector veel te veel verduurzamingskansen laat liggen”.
“Je ligt in een ziekenhuis om beter te worden. De paradox zit ‘m in de cirkel van CO2-uitstoot, die leidt tot klimaatverandering, waardoor mensen ziek worden en de vraag naar gezondheidszorg toeneemt. Door de CO2-uitstoot te verlagen, krijgt de cirkel een positieve wending: de klimaatveranderingen wordt beperkt, wat leidt tot een lagere ziektelast en een klimaatbestendige zorg”, legt Johan uit. Johan stelt de deelnemers vragen: is de huidige carbon footprint van uw organisatie bekend? Johan vertelt over hetgeen CWS aan duurzame initiatieven onderneemt, hoe je duurzaam kunt inkopen – wat hoge boetes kan besparen als je de wetgeving niet opvolgt – en het stigmatiserende beeld dat de gezondheidszorg heeft over het katoenen of badstoffen handdoekje aan de muur. Met een katoenen handdoekautomaat, zeepdispenser en waterbesparende sensor- en mengkranen kunnen duurzame stappen worden gezet qua inrichting van sanitair.
Duurzaam verbouwen
Tijmen Boogers van Sanimood neemt ons mee in het duurzaam verbouwen van sanitaire ruimtes. “Onze eerste klant was Eindhoven Airport in 2015.” Met de opdracht om waterbesparende urinoirs in te zetten, een hufterproof toiletinrichting en ander materiaalgebruik met minder CO2-uitstoot ging Tijmen aan de slag. Veel gesprekken en ontdekken leidden voor Sanimood tot een mooie look, innovaties, duurzame en tegelloze wanden, gerecyclede materialen en gemakkelijker schoonmaakonderhoud.
“Via een reclamebureau kwamen we tot de folies op de achterwand met diverse toplagen, waaronder een antibacteriële toplaag.” Ook de waterbesparing lukte door van 10 naar 3 liter per spoeling te gaan. “Jaarlijks bezoeken 2,5 miljoen mensen Eindhoven Airport, wat een behoorlijke besparing oplevert.” Dat de zorg net als de luchtvaart voor 7% van de totale CO2-uitstoot zorgt, weten we inmiddels, maar dat de bouw 40% produceert, liet Tijmen de seminardeelnemers ook weten. De oplossing? Steen- en stucwerk kosten heel veel arbeidsuren. Door het ontwerp en de prefabricage kost het minder tijd en transport, wat de verbouwing gemakkelijker en sneller maakt. Zijn tips: laat je traditionele uitvraag los, zet in op een andere aanpak, denk vooraf na samen met schoonmaak- of facilitaire diensten en ga voor duurzaam verbouwen.”
Beleving is belangrijk
“Een win-win-win creëren”, concludeert Willem Woudenberg van de ambitieuze Sense Company. “We willen 5 miljoen mensen een duurzame, gelukkige en positieve geurbeleving bezorgen, ‘spreading unexpected smiles’; we bereiken al 1,2 miljoen mensen.” Hoe het team vanuit Tilburg die ‘smiles’ bezorgen? “Door geurbeleving, geurmarketing en met doelen en effecten, bijvoorbeeld van de ruimte, omgeving, bezoekers en medewerkers.”
Achter de schermen zet Sense in op duurzaamheid met elektrische auto’s, zonnepanelen én inkoop van geurproducten: “De levensduur, cosmos gecertificeerde, natuurlijke geuren en EcoVadis-certificering.” Voor de schermen gaan geurbeleving en duurzaamheid ook hand in hand”, illustreert Willem met diverse voorbeelden: “Je kunt insecten wegsturen door een bepaalde geur in te zetten, waardoor insectenbestrijding met overlast, menselijke inzet en chemische middelen overbodig worden.” De intelligente geurmachines van Sense worden vanuit Tilburg gemonitord. “We bekijken online 200.000 machines wereldwijd. Daardoor is op de luchthaven Schiphol slechts één persoon per 3 a 4 maanden nodig voor onderhoud en onze pomp functioneert 10 jaar. Dus dagelijks onderhoud en een jaarlijkse pompvervanging zijn niet nodig.”
Duurzaamheid creëren is de missie van Sense: “We maken medewerkers blij op hun werkplek, we zorgen voor een fijne beleving van de bezoeker, we verspillen geen overbodig verbruik door de inzet van onze intelligente geurmachines en brengen mensen in een zorginstelling rust en kalmte. We prikkelen zintuigen op een positieve manier.”
Onafhankelijke onderzoeken
Het kwartet sprekers van Facilitair Verduur-Samen sluit af met het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg (EVZ) van TNO. Onder regie van Green Deal Duurzame Zorg is EVZ opgericht om het stapsgewijze klimaatdoel 100% CO2-reductie in 2050 te halen. EVZ deelt informatie, tools en goede voorbeelden, en ondersteunt het werken aan de routekaarten. Bijvoorbeeld: wanneer realiseren zorginstellingen welke verduurzamingsmaatregelen?
Karin Kompatscher neemt de seminardeelnemers mee naar EVZ, zoals de Zorgduurzaamkaart, die de verduurzaming van zorgvastgoed in beeld brengt met tvw’s (transitievisie warmte), aardgasvrije wijken en warmtenetwerken. Ook over de portefeuilleroutekaart en kennisagenda voor care & cure vertelt Karin met als peilers bevochtiging, binnenklimaatrichtlijn ouderenzorg en warmtapwater. Met TNO als basis is het logisch dat resultaten van de analyses van portefeuilleroutekaarten gebaseerd zijn op onafhankelijk onderzoek in care en cure qua vastgoed, vierkante meters, elektraverbruik en andere energiebesparende maatregelen. Cure ‘wint’ het met 10% boven cure qua reductie CO2-emissie: 57% versus 47%.
Ter afsluiting geeft Karin nog twee voorbeelden van BovenIJ ziekenhuis, met maatregel en onderzoek naar warmte- en koudedistributiesysteem, en ’s Heeren Loo die de primeur heeft voor de realisatie van energieneutrale zorgwoningen. Kortom, voldoende informatie om de uitdaging aan te gaan om als zorgorganisatie de CO2-emissie op orde te krijgen.
Met dank aan
Het seminar Facilitair Verduur-Samen was inspirerend en verrassend, divers en inzichtelijk. Presentaties, ervaringen, best practices, onderzoeken, netwerken en elkaar inspireren creëerden een beeld hoe een betere samenwerking kan leiden tot mooie uitkomsten. Met dank aan Johan van Engelen van CWS, Tijmen Boogers van Sanimood, Willem Woudenberg van Sense, Karin Kompatscher, PhD van TNO/Expertisecentrum Verduurzaming Zorg, dagvoorzitter en FMG-voorzitter Suzanne Walsteijn, bestuursleden Astrid Graal FMGezondheidszorg en Tomas van Duijnhoven, die deze dag organiseerden..
______________________________________________________________
Wat doet FMGezondheidszorg?
Als beroepsvereniging voor facilitaire professionals in de zorg is ons motto: Kennis maken is kennis delen en kennis delen is kennis maken!’ We richten ons dan ook op het vergroten van kennis op het gebied van Facilitaire Dienstverlening in de zorg. Hiervoor verzamelen, ontwikkelen en delen we kennis op een toegankelijke en aantrekkelijk manier: zowel de inhoud als de vorm heeft onze aandacht. Daarbij is er altijd ruimte om onderling de verbinding te zoeken. Want door elkaar op een informele manier te ontmoeten, groeit je netwerk gestaag. Altijd fijn om op terug te vallen bij vragen of uitdagingen in het vak!